Medycyna w Powstaniu Warszawskim
Zarys organizacji służby sanitarnej w Powstaniu Warszawskim
Witold Sikorski
Zarys organizacji służby sanitarnej w Powstaniu Warszawskim
Przygotowanie w ramach Podziemnego Państwa Polskiego i służby Zdrowia Armii Krajowej oraz Delegatury Rządu na Kraj zmierzało do przygotowania zabezpieczenia medycznego wojska i ludności cywilnej.
Obejmowało ono szkolenie żołnierzy podziemnej armii w zakresie pierwszej pomocy i kierunków organizacji pomocy medycznej; szkolenie służb fachowych; przygotowanie materiałów medycznych i leków; planowanie organizacji szpitali i innych placówek medycznych sanitariatu; przygotowanie zasad ewakuacji.
W batalionach i niektórych wyższych jednostkach – BATALIONOWE PUNKTY OPATRUNKOWE.
W pułkach, brygadach, zgrupowaniach GŁÓWNE PUNKTY OPATRUNKOWE, obejmujące wszystkie formy udzielania pomocy medycznej.
5 sierpnia 1944 r. powołano Grupę PÓŁNOC, która obejmowała oddziały walczące na Starym Mieście, Żoliborzu i Kampinosie. Szefem sanitarnym mianowano dr Stefana Tarłowskiego. Warunki bojowe spowodowały konieczność przeniesienia Szpitala Jana Bożego z ulicy Sapieżyńskiej na Długą 7. Dodatkowo podporządkowano sobie Szpital Maltański przy ulicy Senatorskiej 42 przekazany szpitalowi polowemu przy ulicy Śniadeckich 17. W centralnym Powstańczym Szpitalu Chirurgicznym nr 1 przy ulicy Długiej 7, komendantem został dr Adam Falkowski, w szpitalu nr 2 Zofia Maternowska. Powołano nadto inne szpitale przy ulicach: Miodowej 24, Kilińskiego 1/3, Podwale 25, Sióstr Sakramentek przy Rynku Nowego Miasta, szpital zakaźny przy ulicy Hipotecznej oraz przy ulicy Brzozowej.
Addenda
Lista sanitariuszek i łączniczek, baonu „Zośka Armii Krajowej, poległych
w dniach Powstania Warszawskiego
Poległe na Woli:
Sanitariuszki:
„Beata” Barbara Zmysłowska
„Dorota” Dorota Łepicka
„Hanka Biała” Anna Zakrzewska
„Krysia Zakurzona” Krystyna Niżyńska
„Magda” Zofia Laskowska
„Zosia Duża” Zofia Krassowska
„Zosia” NN
Łączniczki
„Barbara” NN
„Basia” – Irena Baszyńska
„Czesia” – Czesława Borkowska
„ Grażyna” – Grażyna Zasacka
„Hanka”, „Hanka Kołczanka” – Anna Wajcowicz
„Ola” – Barbara Plebańska
Poległe na Starym Mieście:
Sanitariuszki:
„Basia” – Barbara Skawarska
„Bronka” – Maria Dziak
„Ewa” – Ewa Stefanowska
„Irena” – Irena Kołodziejska
„Irka” – Irena Jaczynowska
„Joanna” – Hanna Bińkowska
„Kamila”, „Kama” – NN
„Lusia” – NN
„Maryna” – Maria Kowalska
„Maryna” – Maria Świerczewska
„Tosia” – Hanna Racka
„Wanda” – Wanda Sulerzycka
Łączniczki:
„Anna” – NN
„Anna” – Anna Jastrzębska
„Anusia” – Anna Kołdoń
„Irena” – Irena Wełna
„ Jaga” – Zofia Janczewska
„ Jola’ – Janina Plebańska
„Lena”- Helena Brosziewicz
„Marysia” – Maria Więckowska
„Zosia”, „Danusia” – Danuta Sidorowicz
Poległe na Czerniakowie:
Sanitariuszki:
„Anula” – Anna Sawicka
„Basia” – NN
„Dorota” – NN
„Dorotka” – Maria Michałowska
„Halszka” – NN
„Halusia” – Halina Kostecka-Kwiatkowska
„Kinga” – Krystyna Vorbrodt
„Lidka” – Lidia Daniszewska
„Lusia” – Alicja Gołod-Gołębiowska
„Monika” – Maria Marynowska
„Wandzia” – Barbara Nichlewska
Łączniczki
„Błyskawica” – NN
„Inka” – Anna Nelken
„Irka” – Irena Kowalska-Wuttke
„Zosia” – Zofia Dąbrowska
Łączniczki jakże często pełniły czynności sanitariuszek i vice versa. Świadczą, bądź świadczyły o tym te Panie, które przeżyły powstanie – tak sanitariuszki jak i łączniczki:
„Ala” – Marta Alicja Glińska-Mazio
„Ala” – Alicja Pawłowska-Żbikowska
„Anna” – NN
„Basia” – Barbara Szurig-Werner
„Bogna” – Jadwiga Barbara Gac-Chylińska
„Danka” – Danusia Igielska-Kaczyńska
„Danusia” – Anna Gajowniczek
„Ela” – NN
„Ewa” – Ewa Ott
„Hanka”, „Iza”, „Hanka Skrzynkowa” – Anna Borkiewicz-Celińska
„Jagienka” – Anna Freytag-Pełczyńska
„Ika” – Irena Krauze-Wyczańska
„Jagoda” – Maria Dawidowska-Strzembosz
„Kapralinka” – Maria Matuszewska-Puciata
„Kropka” – Wanda Różewicz-Różańska
„Krysia”, „Stefa” – Krystyna Szweda-Musiałowicz
„Lidka”- Lidia Markiewicz-Ziental
„Lunia” – Romualda Komarnicka
„Madzia” – Halina Szabunia-Jankowska
„Marta” – Maria Klauze-Grundman
„Marysia Biała” – Maria Waśniewska
„Mila” – Stanisława Pelczarska
„Mirka” – Mirosława Mazurek-Goszcyńska
„Myszka” – Maria Urbaniec-Downarowicz
„Danusia” – Danuta Mancewicz
„Irys” – Irena Wnęk-Kulczycka
„Ania” – Anna Teresa Wyganowska-Eriksson
„Bożenka” – Teresa Wilska
„Iga” – Halina Sejko-Degórska
„Renata”, „Renia” – Anna Rewska
„Słoninka” – Danuta Gawin-Winarska
„Wika” – Maria Całka
„Zosia” – Zofia Prązyńska
„Zosia” – Zofia Stefanowska-Treugutt
„Zocha” – Zofia Czechowska
Bibliografia
Celińska Borkiewicz A: Batalion „Zośka”. PIW. 1990 Warszawa