Medycyna w Powstaniu Warszawskim

Zarys organizacji służby sanitarnej w Powstaniu Warszawskim

Witold Sikorski

Zarys organizacji służby sanitarnej w  Powstaniu Warszawskim

            Przygotowanie w ramach Podziemnego Państwa Polskiego i służby Zdrowia Armii Krajowej oraz Delegatury Rządu na Kraj zmierzało do przygotowania zabezpieczenia medycznego wojska i ludności cywilnej.

Obejmowało ono szkolenie żołnierzy podziemnej armii w zakresie pierwszej pomocy i kierunków organizacji pomocy medycznej; szkolenie służb fachowych; przygotowanie materiałów medycznych i leków; planowanie organizacji szpitali i innych placówek medycznych sanitariatu; przygotowanie zasad ewakuacji.

W batalionach i niektórych wyższych jednostkach – BATALIONOWE PUNKTY OPATRUNKOWE.

W pułkach, brygadach, zgrupowaniach GŁÓWNE PUNKTY OPATRUNKOWE, obejmujące wszystkie formy udzielania pomocy medycznej.

5 sierpnia 1944 r. powołano Grupę PÓŁNOC, która obejmowała  oddziały walczące na Starym Mieście, Żoliborzu i  Kampinosie. Szefem sanitarnym mianowano dr Stefana Tarłowskiego. Warunki bojowe spowodowały konieczność przeniesienia Szpitala Jana Bożego z ulicy Sapieżyńskiej na Długą 7. Dodatkowo podporządkowano sobie Szpital Maltański przy ulicy Senatorskiej 42 przekazany szpitalowi polowemu przy ulicy Śniadeckich 17. W centralnym Powstańczym Szpitalu Chirurgicznym nr 1 przy ulicy Długiej 7, komendantem został dr Adam Falkowski, w szpitalu nr 2 Zofia Maternowska. Powołano nadto inne szpitale przy ulicach: Miodowej 24, Kilińskiego 1/3, Podwale 25, Sióstr Sakramentek przy Rynku Nowego Miasta, szpital zakaźny przy ulicy Hipotecznej oraz przy ulicy Brzozowej.

Addenda

Lista sanitariuszek i łączniczek, baonu „Zośka Armii Krajowej, poległych

                         w dniach Powstania Warszawskiego

Poległe na Woli:

Sanitariuszki:

„Beata” Barbara Zmysłowska

„Dorota” Dorota Łepicka

„Hanka Biała” Anna Zakrzewska

„Krysia Zakurzona” Krystyna Niżyńska

„Magda” Zofia Laskowska

„Zosia Duża” Zofia Krassowska

„Zosia” NN

Łączniczki

„Barbara” NN

„Basia” – Irena Baszyńska

„Czesia” – Czesława Borkowska

„ Grażyna” – Grażyna Zasacka

„Hanka”, „Hanka Kołczanka” – Anna Wajcowicz

„Ola” – Barbara Plebańska

Poległe na Starym Mieście:

Sanitariuszki:

„Basia” – Barbara Skawarska

„Bronka” – Maria Dziak

„Ewa” – Ewa Stefanowska

„Irena” – Irena Kołodziejska

„Irka” – Irena Jaczynowska

„Joanna” – Hanna Bińkowska

„Kamila”, „Kama” – NN

„Lusia” – NN

„Maryna” – Maria Kowalska

„Maryna” – Maria Świerczewska

„Tosia” – Hanna Racka

„Wanda” – Wanda Sulerzycka

Łączniczki:

„Anna” – NN

„Anna” – Anna Jastrzębska

„Anusia” – Anna Kołdoń

„Irena” – Irena Wełna

„ Jaga” – Zofia Janczewska

„ Jola’ – Janina Plebańska

„Lena”- Helena Brosziewicz

„Marysia” – Maria Więckowska

„Zosia”, „Danusia” – Danuta Sidorowicz

Poległe na Czerniakowie:

Sanitariuszki:

„Anula” – Anna Sawicka

„Basia” – NN

„Dorota” – NN

„Dorotka” – Maria Michałowska

„Halszka” – NN

„Halusia” – Halina Kostecka-Kwiatkowska

„Kinga” – Krystyna Vorbrodt

„Lidka” – Lidia Daniszewska

„Lusia” – Alicja Gołod-Gołębiowska

„Monika” – Maria Marynowska

„Wandzia” – Barbara Nichlewska

Łączniczki

„Błyskawica” – NN

„Inka” – Anna Nelken

„Irka” – Irena Kowalska-Wuttke

„Zosia” – Zofia Dąbrowska

Łączniczki jakże często pełniły czynności sanitariuszek i  vice versa. Świadczą, bądź świadczyły o tym te Panie, które przeżyły powstanie – tak sanitariuszki jak i łączniczki:

„Ala” – Marta Alicja Glińska-Mazio

„Ala” – Alicja Pawłowska-Żbikowska

„Anna” – NN

„Basia” – Barbara Szurig-Werner

„Bogna” – Jadwiga Barbara Gac-Chylińska

„Danka” – Danusia Igielska-Kaczyńska

„Danusia” – Anna Gajowniczek

„Ela” – NN

„Ewa” – Ewa Ott

„Hanka”, „Iza”, „Hanka Skrzynkowa” – Anna Borkiewicz-Celińska

„Jagienka” – Anna Freytag-Pełczyńska

„Ika” – Irena Krauze-Wyczańska

„Jagoda” – Maria Dawidowska-Strzembosz

„Kapralinka” – Maria Matuszewska-Puciata

„Kropka” – Wanda Różewicz-Różańska

„Krysia”, „Stefa” – Krystyna Szweda-Musiałowicz

„Lidka”- Lidia Markiewicz-Ziental

„Lunia” – Romualda Komarnicka

„Madzia” – Halina Szabunia-Jankowska

„Marta” – Maria Klauze-Grundman

„Marysia Biała”  – Maria Waśniewska

„Mila” – Stanisława Pelczarska

„Mirka” – Mirosława Mazurek-Goszcyńska

„Myszka” – Maria Urbaniec-Downarowicz

„Danusia” – Danuta Mancewicz

„Irys” – Irena Wnęk-Kulczycka

„Ania” – Anna Teresa Wyganowska-Eriksson

„Bożenka” – Teresa Wilska

„Iga” – Halina Sejko-Degórska

„Renata”,  „Renia” – Anna Rewska

„Słoninka” – Danuta Gawin-Winarska

„Wika” – Maria Całka

„Zosia” – Zofia Prązyńska

„Zosia” – Zofia Stefanowska-Treugutt

„Zocha” – Zofia Czechowska

Bibliografia

Celińska Borkiewicz A: Batalion „Zośka”. PIW. 1990 Warszawa