Pamiętnik TLW 2011

Exodus – Wyjście w nieznane

Hanna Kołodziejska

EXODUS – wyjście w nieznane

Było to jedno z tych spotkań, które na długo pozostaną w pamięci uczestników. Odbyło się dnia 16 marca 2011 roku o godz. 16. w Klubie Lekarza w Warszawie przy ul. Raszyńskiej 54, z okazji promocji Suplementu do „Pamiętnika TLW” nr XIV pt. Exodus – Służba Zdrowia po Powstaniu Warszawskim. Inicjatorami spotkania były Zarząd Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego i Związek Powstańców Warszawskich. Promocję połączono z wręczeniem medali Digno Laude sanitariuszkom, uczestniczkom Powstania Warszawskiego.

Na wstępie prezes TLW prof. Jerzy Jurkiewicz poprosił o wprowadzenie na salę sztandaru Towarzystwa.

Witając licznie zgromadzonych gości, szczególnie żołnierzy Powstańczych Służb Sanitarnych, wyraził wdzięczność  tym wszystkim, dzięki którym możemy żyć w wolnej Polsce. „Cieszymy się – powiedział –  że ci, którzy przeżyli straszne, wojenne czasy, chcą tu być dzisiaj z nami i uznają, że to jest ich dom. Jesteśmy z tego bardzo dumni i bardzo im dziękujemy.

Uroczystości takie jak ta organizowane są przez Towarzystwo Lekarskie Warszawskie już od kilku lat, ale duszą tej idei jest Pani dr Halina Jędrzejewska. Ponieważ obecnie przebywa ona w szpitalu, skontaktujemy się z nią telefonicznie, by przekazać od nas wszystkich  pozdrowienia i życzenia szybkiego powrotu do zdrowia”. Tak też uczynił, sprawiając jej miłą niespodziankę.

Powitał również panią prof. Bibiannę Mossakowską, red.  Hannę Kołodziejską, profesorów Longina Marianowskiego, Jerzego Bidzińskiego, Andrzeja Danysza – inicjatora wielu książek poświęconych tematyce powstańczej, prof. Edwarda Towpika, Stanisława Lufta, przedstawicieli Polskiego Towarzystwa Lekarskiego – dr. Adama Czarneckiego,

dr. Zbigniewa Millera i dr Krystynę Podgórską, prezesa Okręgowej Izby Lekarskiej w Warszawie dr. Mieczysława Szatanka  oraz wszystkich zebranych.

Prezes TLW przypomniał historię tych uroczystości:

„Gdy w 2004 roku zbliżała się rocznica Powstania Warszawskiego, odbyło się wiele spotkań z udziałem Związku Powstańców Warszawskich. Zrodziła się wtedy idea kilku różnorodnych działań – wydawniczych, budowy pomnika upamiętniającego żołnierzy Powstańczych Służb Sanitarnych, zorganizowania sesji naukowych, wmurowania tablicy w katedrze polowej Wojska Polskiego przy ul. Długiej oraz – być może najważniejsza z tych inicjatyw – idea wyszukania żołnierzy służb sanitarnych, sanitariuszek, medyków, pielęgniarek Powstania.  Poczynając od roku 2004, podczas organizowanych uroczystości mogliśmy podziękować bardzo wielu spośród Państwa i wręczyć symboliczny dowód wdzięczności, medal Digno Laude – „Godnemu Chwały”. Dla tych właśnie Godnych Chwały przeznaczamy zawsze  pieśń  Gaude, Mater Polonia.

I popłynęła pieśń, poruszająca serca Polaków.

Po chwili ciszy  dr Andrzej Zaorski odczytał tekst dyplomu, wręczanego razem z medalem Digno Laude: Wyrazy uznania i wdzięczności dla żołnierza Powstańczych Służb Sanitarnych za męstwo i poświecenie.

Podpisali: Prezes Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego Jerzy Jurkiewicz oraz Sekretarz Wiesława Granowska.

16 marca 2011 roku.

Medalem Digno Laude, które wręczali prezes Jerzy Jurkiewicz i dr Andrzej Zaorski, odznaczone  w tym dniu zostały Panie:

Anna Marta Wiśniewska-Bieske  ps. „Hanka” –  „Żywiciel”  

Róża Siemieńska ps. „Kasia”, – Batalion  „Miotła”   

Krystyna Wirth  ps „Jana” – „Żywiciel” 

Wiesława Sołgała ps. „Sosnowska” – „Żywiciel” 

Zofia Aksenow-Bernhardt   ps. „Świteź”, – Batalion „Bończa” 

Krystyna Buława  ps. „Zguba”,  – Batalion  „Bończa” 

Wanda Zdun  ps. „Rawicz” – „Żywiciel”  

Janina Rożecka  ps. „Dora” – „Żywiciel”     

Barbara Jędrzejewska   ps. „Baś-Miś”- „Żywiciel”   

Barbara Zawirska-Roefler  ps. „Barbara”- Batalion „Bończa” .  

Lata sprawiły, że nie wszystkie mogły osobiście odebrać odznaczenie. W imieniu jednej Babci medal odebrała wnuczka.

Drugą część uroczystości stanowiła prezentacja najnowszej publikacji TLW, Suplementu „Pamiętnika” pt. Exodus – Służba Zdrowia po Powstania Warszawskim. Prezentację rozpoczął sam Prezes, profesor Jerzy Jurkiewicz:

„Exodus jest dopełnieniem, ostatnim tomem serii powstańczej, wydawanej od wielu lat przez Towarzystwo Lekarskie Warszawskie. Książki te stanowią dokumentację tego, co powinno być zapamiętane na zawsze. Dokumentują  one fakty i wydarzenia opisane przez bezpośrednich uczestników Powstania Warszawskiego, opisane prawdziwie i z sercem, oraz  przytaczają opinie historyków. Połączenie opisów indywidualnych przeżyć i dramatów z oceną naukową dało znakomity efekt. Książki te ukazują nam, pisany krwią i cierpieniem, obraz 63 dni walk szlachetności z nikczemnością, wolności ze zniewoleniem. Okupant zamordował miasto, zginęło 20 000 żołnierzy Powstania, straty ludności cywilnej przekroczyły 200 000, wypędzono prawie półmilionową rzeszę ludzi. Warszawę spalono – planowo, konsekwentnie, dom po domu. Dokonano tego z okrucieństwem i bestialstwem wprost niewyobrażalnym. Niemieccy oprawcy, mieniący się „rasą panów”, przekroczyli wszelkie granice zła, podłości i zbrodni. Exodus ocalałej ludności stolicy był tej historii tragicznym dopełnieniem”.

Doktor Andrzej Zaorski, uczestnik Powstania, kontynuował prezentację:

„Ten ostatni tom jest opowieścią popowstaniową. Właściwie powinniśmy zacząć od jednego z pierwszych tomów, poświęconego tajnym studiom medycznym w Warszawie. Z tej bowiem rzeszy studentów wywodzili się sanitariusze, sanitariuszki, pielęgniarki i dalej służyli w swoich konspiracyjnych oddziałach.

Suplement obejmuje wspomnienia różnych osób. Zaczyna się od wspomnień o dr. Jerzym Hagmajerze, z którym razem uczyłem się i pracowałem w szpitalu na Pradze. Jest tu również wspomnienie o dr. Felicjanie Locie, który większą część wojny spędził na Pawiaku. My wszyscy znaliśmy się, wiedzieliśmy, do kogo można wysłać danego chorego.

Po Powstaniu znaczna część osób trafiła do niewoli, niektórzy do podwarszawskich szpitali. Była masa ludności cywilnej i powstańców potrzebujących opieki lekarskiej. I ta książka opisuje właśnie te pozawarszawskie szpitale, także te, które były ewakuowane nieco dalej. I nie koniec na tym.  W tych miejscowościach, gdzie szpitale zostały po Powstaniu zainstalowane, na przykład w Konstancinie, w tych willach, w których był szpital po Powstaniu, później powstał Instytut dr. Weissa. Utrzymuje się ciągłość.

Szpital Czerwonego Krzyża był ewakuowany wraz z rannymi do Krakowa.  W Krakowie chorzy zostali umieszczeni w różnych miejscach i powoli wracali do zdrowia.

Grupa osób, która miała jeszcze siłę, w trudnych warunkach, w pierwszej ekipie Polskiego Czerwonego Krzyża pojechała do obozu Auschwitz. Szefem tej grupy był dr Jan Perzyński, chirurg z Warszawy. Było nas w tym zespole kilkanaście osób: kilka pielęgniarek, studenci,  wśród nich kolega Józef Grenda, późniejszy minister. Pracowaliśmy w niezwykle trudnych warunkach,   ratując  chorych w bardzo ciężkim stanie.

W tej książce znalazły się wspomnienia członków rodzin  uczestników tych wydarzeń, jak i samych uczestników.

Bardzo się cieszę, że mogą Państwo ten tom mieć w swoich rękach. Kiedy się  go czyta, słychać  huk wystrzałów, czuć dym i pył. I to jest wrażenie niezapomniane”.

Głos zabrała jedna z autorek wspomnień,  dr Marta Barcińska-Nawrocka, by podziękować za umieszczenie ich w tym zbiorze.

Po zakończeniu oficjalnej części uroczystości odbyło się  spotkanie towarzyskie w salach Klubu Lekarza.

W grupkach, przy tradycyjnym poczęstunku, potoczyły się rozmowy i wspomnienia. Pojaśniały twarze, pojawił się na nich uśmiech i radość, że po tylu latach ktoś pamiętał…

Na chwilę wróciła młodość…

Będziemy pamiętać. O tych znanych z imienia i nazwiska i o wielu nieznanych, cichych bohaterach tamtych bolesnych dni.