<< powrót

Tajne Studia Medyczne w Warszawie 1940-1944

Profesor Franciszek Venulet (1878–1967)

Andrzej Zaorski

Profesor Franciszek Venulet (1878–1967)

Urodził się 16 listopada 1878 r. w Warszawie, w ewangelickiej rodzinie handlowców. Był synem Franciszka i Natalii z domu Ernst. Po ukończeniu nauki w Gimnazjum Klasycznym rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego, które ukończył z odznaczeniem w 1904 r. Początkowo pracował pod kierunkiem dr. Leona Babińskiego na Oddziale Wewnętrznym Szpitala Ewangelickiego w Warszawie. W kwietniu 1905 r. wyjechał do Moskwy i przez 7 miesięcy pracował w Szpitalu św. Włodzimierza.

W roku 1906 w Berlinie podjął studia specjalistyczne z anatomii patologicznej, a latem 1908 r. studia uzupełniające w Monachium. Po powrocie do Moskwy 26 maja 1910 r. obronił pracę pt. „O zmianach węzłów wewnątrzsercowych w doświadczalnym zapaleniu osierdzia” i uzyskał stopień doktora medycyny. W 1912 r. habilitował się na Uniwersytecie Moskiewskim, gdzie otrzymał nominację na stanowisko prosektora przy Katedrze Patologii Ogólnej i Doświadczalnej. Podczas pobytu w Moskwie w 1912 r. zawarł związek małżeński z Jadwigą Heuss.

W 1918 r. powrócił do Polski i osiedlił się w Łodzi, gdzie do końca 1924 r. kierował Miejską Pracownią Bakteriologiczną oraz łódzką filią Państwowego Zakładu Higieny. W tym czasie, 29 marca 1922 r., otrzymał nominację na profesora zwyczajnego patologii ogólnej i doświadczalnej Uniwersytetu Warszawskiego. Wykłady na Wydziale Lekarskim UW rozpoczął w roku akademickim 1923/24, dojeżdżając z Łodzi.

W roku 1925 przeniósł się do Warszawy. Włożył wiele trudu w organizację bazy materialnej i dydaktycznej Zakładu Patologii Ogólnej i Doświadczalnej. Wówczas też wydał dwie części skryptu do „Patologii ogólnej i doświadczalnej” dla studentów medycyny. W 1928 r. został wybrany na członka czynnego Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego. W następnym roku powierzono mu funkcję przewodniczącego Sądu Izby Lekarskiej Warszawsko-Białostockiej, a w 1930 r. objął funkcję przewodniczącego Towarzystwa Biologicznego. W 1931 r. mianowano go członkiem Rady Naukowej Lotniczo-Lekarskiej. W roku akademickim 1932/33 był delegatem Wydziału Lekarskiego do Senatu UW, a także kuratorem Żydowskiego Stowarzyszenia Medyków (ul. Elektoralna 8). Na rok akademicki 1934/35 powierzono mu godność dziekana Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego. W Warszawie współpracował m.in. z Piotrem Demantem, Henrykiem Gnoińskim, Franciszkiem Goebelem, Władysławem Ostrowskim i Bronisławem Szerszyńskim, a także ze Stanisławem Bartosiewiczem, Stefanią Chodkowską i Witoldem Zahorskim.

Po wybuchu wojny w 1939 r. natychmiast włączył się do pracy w nauczaniu na tajnych kompletach Wydziału Lekarskiego UW, działającego wówczas w Warszawie tajnego Wydziału Lekarskiego Ziem Zachodnich oraz w Szkole doc. Zaorskiego. Dla słuchaczy tych kursów napisał i wydał wtedy podręcznik pt. Fizjologia ogólna, który stanowił istotną pomoc w konspiracyjnym nauczaniu.

Po zakończeniu działań wojennych, w 1945 r. wyjechał do Łodzi i czynnie włączył się w organizację tamtejszego Uniwersytetu, 1 kwietnia obejmując stanowisko kierownika Katedry Patologii Ogólnej. Po utworzeniu 1 stycznia 1950 r. Akademii Lekarskiej, przemianowanej następnie (3 marca 1950 r.) na Akademię Medyczną został profesorem zwyczajnym tej uczelni.

W starym budynku przy ul. Narutowicza 60 zorganizował od podstaw Zakład Patologii Ogólnej i Doświadczalnej Uniwersytetu Łódzkiego.

W okresie łódzkim prof. Venulet wykształcił wielu pracowników naukowych, m.in. Stanisława Andrzejewskiego, Andrzeja Danysza, Rościsława Kadłubowskiego i Czesława Maślińskiego. 30 września 1962 r. przeszedł na emeryturę.

W dorobku naukowym pozostawił ponad 100 publikacji. Był odznaczony m.in. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Zmarł 15 listopada 1967 r. w Łodzi. Pochowano go na tamtejszym cmentarzu rzymskokatolickim św. Wincentego, a w następnym roku przewieziono do Warszawy na cmentarz Ewangelicko-Augsburski.

 

Piśmiennictwo

1.                         Jan W. Guzek, Profesor Franciszek Yemilet (1878–1967). W 15. rocznicą śmierci. „Archiwum Historii Medycyny”, T. 45, 1982, z. 1–4, s. 27—38.

2.            Eugeniusz Szulc, Cmentarz Ewangelicko–Augsburski w Warszawie, Warszawa 1989, s. 576–577.

3.            Andrzej Środka, Odrodzony Uniwersytet Warszawski, w: Dzieje nauczania medycyny i farmacji w Warszawie (1789–1950), Warszawa 1990, s. 286–287.

Oprac.. A. Zaorski