Pamiętnik TLW 2011
Piotr Szarejko (1916-2009) ginekolog, historyk medycyny, organizator służby zdrowia
Hanna Bojczuk
Piotr Szarejko (1916-2009) ginekolog, historyk medycyny, organizator służby zdrowia
Urodził 23 kwietnia w Wołkowysku na Białorusi. Był synem Tomasza i Zofii z domu Siewaszkiewicz. Po ukończeniu gimnazjum, w 1936 roku rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu im. Stefana Batorego w Wilnie. Od 11 listopada 1940 r. kontynuował je w Państwowym Instytucie Medycyny we Lwowie, gdzie w dniu 23 czerwca 1941 r. uzyskał stopień lekarza.
Jeszcze w lipcu tego samego roku opuścił Lwów i zamieszkał w Krakowie. Tam podjął pracę wolontariusza na oddziale ginekologiczno-położniczym Szpitala św. Łazarza, prowadzonym wówczas przez niemieckiego profesora Waltera Schäffera.
W 1942 roku, ścigany przez niemieckiego okupanta uciekł z Krakowa.
W latach 1942-1943 pracował, jako laborant szpitalny, w jednym z większych szpitali Lubelszczyzny, ale po roku przeniósł się na Rzeszowszczyznę. Po zakończeniu działań wojennych osiedlił się w Warszawie, gdzie objął zaproponowane mu stanowisko naczelnika Wydziału Szpitalnictwa, utworzonego w 1945 r. Ministerstwa Zdrowia. Mieściło się ono wówczas w ocalałym budynku Państwowego Zakładu Higieny, przy ul. Chocimskiej 24.
W ministerstwie tym Stanisław Konopka (1896-1982) tworzył fundamenty Głównej Biblioteki Lekarskiej. Zaraz też, bo już w dniu 26 lipca 1945 r., na zamówienie Piotra Szarejki pracownicy tej Biblioteki sporządzili dla niego jedno z pierwszych zestawień bibliograficznych dotyczących szpitalnictwa i organizacji służby zdrowia w Polsce, które zamieścił w urzędowym organie wydawniczym, jakim był wówczas „Dziennik Zdrowia”. Znalazły się tam takie artykuły, jak: Szpitalnictwo wobec nowych zagadnień („Dz.Zdr.” 1945.R.I, s. 27-30).Utworzenie jednolitego związku służby zdrowia jest palącym zagadnieniem dnia, (tamże nr 8, s. 198-199) oraz „Związki zawodowe a organizacja służby zdrowia” (tamże nr l, s.34-35).
W dniu 25 marca1946 r. Szarejko nostryfikował swój lwowski dyplom lekarza na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. W tym samym roku w redagowanym przez prof. Ludwika Paszkiewicza „Polskim Tygodniku Lekarskim” zamieścił kilka artykułów na temat organizacji przemysłu szpitalnego w Polsce Ludowej .(„PTL” 1946 nr 10.), a w 1946 roku w Politechnice Warszawskiej zorganizował Zakład Elektromedyczny. Sprzętem medycznym otrzymywanym z darów UNRRA zaopatrywał miejskie ośrodki zdrowia w całym kraju.
W 1948 roku objął stanowisko kierownika Zakładu Służby Zdrowia w Polskim Komitecie Normalizacyjnym rozpoczął wówczas prace nad normalizacją wyposażenia medycznego w lecznictwie otwartym i zamkniętym. W 1948 r. założył i redagował do 1950 r. kwartalnik Pt. „Szpitalnictwo Polskie”, w którym publikował artykuły na temat aktualnych zagadnień dotyczących szpitali, szpitalnictwa oraz praw i obowiązków fachowych pracowników tych placówek.
Od 1950 roku, z inicjatywy Stanisława Konopki, rozpoczął gromadzenie materiałów biograficznych lekarzy polskich, ze szczególnym uwzględnieniem lekarzy praktykujących na terenach dawnej Rzeczypospolitej i w głębi Rosji. Pokłosiem tej pracy jest 6-ciotomowy Słownik lekarzy polskich XIX wieku, Warszawa 1991-2001. W tym czasie, w latach 1950-1953, kierował Oddziałem Oświaty Sanitarnej Państwowego Zakładu Higieny.
W latach 1952-1954 był adiunktem Zakładu Organizacji Ochrony Zdrowia ówczesnej Akademii Medycznej w Warszawie. Zakład ten, po reorganizacji studiów lekarskich w 1959 r., został włączony do struktur organizacyjnych Studium Doskonalenia Kadr Lekarskich (SDKL).
W 1953 roku Szarejko zorganizował Szpital Ginekologiczno-Położniczy przy ul. Madalińskiego w Warszawie. Dwa lata później uzyskał I stopień specjalizacji w zakresie ginekologii. W 1965 r. objął stanowisko dyrektora Szpitala Ginekologiczno-Położniczego przy ul. Żelaznej w Warszawie, które piastował do 1968 roku. W tym czasie, w 1967 r., otrzymał II stopień specjalizacji w zakresie ginekologii. Wtedy też rozpoczął współpracę z redakcją Polskiego słownika biograficznego, w gdzie zamieszczał opracowane przez siebie biogramy lekarzy polskich. W latach 1969-1976 był dyrektorem Szpitala Ginekologiczno-Położniczego przy ul. Inflanckiej. Następnie, w latach 1976-1984, był kierownikiem Przychodni Rejonowej ZOZ Warszawa-Wola. W roku 1984 przeszedł na emeryturę. Wówczas, z jego inicjatywy, w łonie Polskiego Towarzystwa Lekarskiego utworzono Sekcję Historyczną. Do 1998 r. był jej przewodniczącym. W styczniu 1999 r. zrezygnował z pełnienia tej funkcji. Przewodniczącym sekcji został wtedy dotychczasowy sekretarz dr Jan Bohdan Gliński.
Piotr Szarejko był inicjatorem tworzenia szpitali typu wojewódzkiego (P. Szarejko, Szpitalnictwo w perspektywie przeszłości i przyszłości. „Pol. Tyg. Lek.” 1947. R. II, nr 24, 25 i 26), a, także nadzoru fachowego nad szpitalami, sprawowanego przez wybitnych specjalistów różnych dziedzin wiedzy medycznej. Zaprojektował i wprowadził w życie szpitalne „karty informacyjne”, przeznaczone dla lekarzy lecznictwa otwartego, zawierające diagnozę oraz opis przebiegu leczenia pacjenta. Był też inicjatorem utworzenia średnich szkół, kształcących dietetyczki oraz asystentki techniczne w zakresie analityki i anatomopatologii.
W 1991 roku Polskie Towarzystwo Lekarskie odznaczyło go swoim największym medalem Gloria Medicinae. W 1994 r. Polskie Towarzystwo Historii Medycyny i Farmacji przyznało mu Dyplom Członka Honorowego, a w 1998 r. Towarzystwo Lekarskie Warszawskie uhonorowało go swym najwyższym odznaczeniem, medalem Augusta Ferdynanda Wolffa.
W dorobku naukowym Piotr Szarejko pozostawił kilkanaście prac z zakresu szpitalnictwa, organizacji służby zdrowia, ginekologii i historii medycyny. Redagował też hasła z zakresu ginekologii i położnictwa w Encyklopedii Zdrowia i Małej Encyklopedii Medycyny. Jego największym osiągnięciem jest Słownik lekarzy polskich XIX-ego wieku (tomy 1-6). Materiały do dalszych tomów Słownika zostały przekazane do Zbiorów Specjalnych Głównej Biblioteki Lekarskiej w Warszawie. Są tam materiały biograficzne, wycinki prasowe i dokumenty lekarzy polskich, zgromadzone w kilkudziesięciu teczkach oznaczonych symbolem I-1327.
Piotr Szarejko zmarł 25 lipca 2009 r. w Warszawie. Został pochowany na cmentarzu przy ulicy Wolskiej nr 138/140.
Z małżeństwa z Haliną z domu Graboń pozostawił dwie córki: Elżbietę (ur. w 1949 r.) i Małgorzatę (ur. w1951 r.)
Miał dwóch braci i siostrę. Brat Ryszard (ur. w1926 r.) i siostra Jadwiga (ur. 1931 r.) są lekarzami.
Tekst konsultowany z rodziną, córkami i bratem Ryszardem Szarejką.
Piśmiennictwo
1. Hanna Bojczuk, Piotr Szarejko członek honorowy Polskiego Towarzystwa Historii Medycyny i Farmacji, „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny” 1999,T.62, z.1-2, s.130-131 fot.
2. Kto jest kim w polskiej med. mdycynie. Informator biograficzny, Warszawa 1987, s. 635.
3.Piotr Szarejko, Wspomnienia z pierwszych lat organizacji szpitalnictwa w Polsce Ludowej, „Archiwum Historii Medycyny” 1974, T. XXXVII nr 3, s. 339-350.
4.Wikipedia, Piotr Szarejko (23.IV.1916-25 .VII.2009) polski lekarz, ginekolog i historyk
medycyny.