Pamiętnik TLW 2012
Piętnaste Wolffiana
Wiesława Granowska
Piętnaste Wolffiana
16 czerwca 2011 r.
Przed rozpoczęciem dorocznego święta Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego Wolffiana tradycyjnie już złożono kwiaty i zapalono znicze pod tablicą A.F. Wolffa, pierwszego prezesa TLW.
Obchody w salach Klubu Lekarza rozpoczęto odśpiewaniem Gaudeamus, po czym głos zabrał prof. Jerzy Jurkiewicz. Prezes podziękował wszystkim za przybycie na uroczystość, następnie powitał zaproszonych gości: dr. Mieczysława Szatanka, prezesa Okręgowej Izby Lekarskiej w Warszawie wraz z zastępcą, p. Ewą Miękus-Pączek, oraz p. prezesa fundacji Pro Seniore, p. Andrzeja Surowieckiego, prof. Jerzego Woy-Wojciechowskiego, prezesa Polskiego Towarzystwa Lekarskiego, dr. Adama Czarneckiego, wiceprezesa PTL, oraz przedstawicieli Zarządu Głównego PTL: dr Feliksę Łapkiewicz, dr Krystynę Podgórską, prof. Hannę Stypułkowską-Misiurewicz, dr. Mariana Baranieckiego, wiceprezesów Związku Powstańców Warszawskich – dr Halinę Jędrzejewską i płk. Edmunda Baranowskiego, profesorów Tadeusza Tołłoczkę, Jerzego Bidzińskiego, Edwarda Topika, Mieczysława Szostka, Przewodniczącego Stowarzyszenia Absolwentów i Wychowanków Akademii Medycznej w Warszawie, przedstawiciela Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, najdostojniejszego stowarzyszenia naukowego w Warszawie, prof. Zdzisława Mikulskiego, prof. Andrzeja Danysza, dr. Andrzeja Zaorskiego – przewodniczącego Koła Słuchaczy Szkoły Zaorskiego oraz Lekarzy i Medyków Powstania Warszawskiego, redaktora tegorocznego „Pamiętnika Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego” prof. Janusza Wasyluka, a także licznie zgromadzonych gości.
Profesor Jerzy Jurkiewicz z żalem poinformował zebranych o śmierci dr. Józefa Hornowskiego: „Doktor Hornowski, zasłużony dla TLW i PTL, który jako jedyny żyjący nosił tytuł Spectatissimus, to człowiek, o którym z całą pewnością można powiedzieć, że był jednym z najznakomitszych spośród tych wszystkich, którzy w ciągu ostatnich lat tworzyli medycynę warszawską”.
Zebrani uczcili pamięć dr. Józefa Hornowskiego minutą ciszy.
Głos zabrała wiceprezes Związku Powstańców Warszawskich dr Halina Jędrzejewska w imieniu prezesa Związku, gen. Zbigniewa Ścibor-Rylskiego, któremu stan zdrowia nie pozwolił na przybycie na uroczystość. Przekazała zebranym słowa pozdrowienia.
Profesor Jerzy Jurkiewicz:
„W dniu święta Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego, święta zwanego Wolffianami na cześć założyciela Augusta Ferdynanda Wolffa, przyznajemy najwyższe odznaczenia Towarzystwa. Takim symbolicznym odznaczeniem za ciężką pracę, jaką jest dla redaktora i zespołu redakcyjnego wydanie „Pamiętnika”, jest tradycyjnie medal Wolffa, najstarsze odznaczenie Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego. Pierwszy otrzymał go August Wolff w 1844 r. jako dowód wdzięczności od członków Towarzystwa. Medal ten był z czystego złota, a car Mikołaj I dorzucił drobiazg w postaci tabakierki wysadzanej szlachetnymi kamieniami oraz nadał A.F. Wolffowi tytuł szlachecki.
My dzień Augusta Ferdynanda Wolffa tradycyjnie łączymy z promocją „Pamiętnika TLW”, którego tegorocznym redaktorem naczelnym jest prof. dr hab. med. Janusz S. Wasyluk”.
Doktor Zbigniew Węgrzyn przedstawił sylwetkę prof. dr. hab. med. Janusza S. Wasyluka:
„Wielce Szanowny Panie Profesorze,
Szanowni Państwo, Koleżanki i Koledzy!
Przypadł mi w udziale wielki zaszczyt, a równocześnie przyjemność przedstawienia sylwetki Pana Profesora Janusza Stefana Wasyluka, któremu Zarząd Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego postanowił przyznać medal Augusta Ferdynanda Wolffa.
Wielu z nas tu obecnych zapewne doskonale zna działalność naukową, dydaktyczną i organizatorską Pana Profesora, ale pozwolę sobie przypomnieć ją w skrócie i przybliżyć Państwu niektóre, może mniej znane, aspekty z jego życia, jako że Profesor Wasyluk był przez 30 lat moim przełożonym, nauczycielem, przewodnikiem naukowym i dydaktycznym i mogę chyba powiedzieć, drogi Panie Profesorze, także przyjacielem.
Janusz Stefan Wasyluk urodził się w roku 1931 w Warszawie i tu mieszkał z rodzicami i siostrą do roku 1944. Po okresie wygnania, spowodowanym zniszczeniem miasta po upadku Powstania Warszawskiego, rodzina powróciła po wojnie do Warszawy.
Po ukończeniu liceum im. T. Reytana rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Warszawie. Dyplom lekarza uzyskał w roku 1957. Po półtorarocznym wolontariacie w Szpitalu na Solcu i jednoczesnej pracy w zespole Lotniczego Pogotowia Ratunkowego został zatrudniony jako asystent w Klinice Chorób Wewnętrznych Studium Doskonalenia Lekarzy Akademii Medycznej w Warszawie, kierowanej przez prof. Edwarda Rużyłłę.
W następnych latach uzyskał specjalizację w chorobach wewnętrznych, najpierw pierwszego, a potem drugiego stopnia, a w roku 1971 stopień doktora nauk medycznych.
Niedługo potem zmienił nieco swoje zainteresowania naukowe i zawodowe i po doktoracie wyjechał na roczne studia w zakresie pedagogiki medycznej na Uniwersytecie Illinois w USA, jako stypendysta Światowej Organizacji Zdrowia (WHO).
Po powrocie tworzy pierwszy w Polsce Zakład Dydaktyki Medycznej i obejmuje kierownictwo tego Zakładu w nowo powołanym Centrum Medycznym Kształcenia Podyplomowego w Warszawie. W krótkim czasie Zakład Dydaktyki Medycznej CMKP staje się znanym ośrodkiem edukacji medycznej w kraju, prowadzącym nowoczesne kursy z zakresu metodologii kształcenia medycznego dla nauczycieli akademickich uczelni medycznych. Wiedza zaszczepiona absolwentom tych kursów wkrótce owocuje, m.in. w postaci organizowanych przez uczniów prof. Wasyluka podobnych zakładów dydaktyki medycznej, np. w Akademii Medycznej w Warszawie, Poznaniu, Białymstoku, Gdańsku i Łodzi.
W roku 1988 dr n. med. Janusz Wasyluk uzyskuje w CMKP stopień doktora habilitowanego. Kolejno otrzymuje mianowania na stanowisko docenta, a następnie profesora nadzwyczajnego w 1992 roku. W latach 1990-1992 pełni funkcję zastępcy dyrektora Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego ds. naukowych i dydaktycznych.
W roku 1978 Światowa Organizacja Zdrowia powierzyła mu bardzo prestiżową funkcję konsultanta WHO w zakresie kształcenia medycznego w Polsce.
W roku 1995 otrzymał godność profesora wizytującego (European Visiting Professor) Brytyjskiego Towarzystwa Medycznego (The Royal Society of Medicine). Zaowocowało to długoletnią współpracą, w wyniku której wiceprezes The Royal Society of Medicine prof. Peter Orton został konsultantem dydaktycznym w CMKP i odegrał znaczącą rolę w powstaniu i rozwoju medycyny rodzinnej w Polsce.
Jednakże właściwymi podwalinami medycyny rodzinnej w naszym kraju były ogólnopolskie badania ankietowe prowadzone w Zakładzie Dydaktyki Medycznej CMKP, z inicjatywy i pod kierunkiem prof. Janusza Wasyluka. W wyniku tych badań powstał zbiór szczegółowych celów kształcenia lekarzy rodzinnych, a następnie program specjalizacji, według którego od roku 1994 rozpoczęto kształcenie specjalizacyjne lekarzy rodzinnych. Rezultatem innej pracy badawczej było powstanie projektu programu stażu podyplomowego, wdrożonego następnie przez komisję Kształcenia Naczelnej Rady Lekarskiej jako obowiązkowego stażu podyplomowego lekarzy i lekarzy dentystów.
Z bogatego dorobku naukowego prof. Janusza Wasyluka przedstawię jeszcze jedne ważne badania naukowe, których był inicjatorem, a które zaowocowały projektem medycznego kształcenia ustawicznego. Również na tym polu prof. Wasyluk był prekursorem nie tylko w skali krajowej, ale także europejskiej. Podobne projekty, znane jako Continuing Medical Education lub Professional Medical Development, zaczęły powstawać w wielu krajach europejskich dopiero wiele lat później. Wyniki tych badań i projekt kształcenia ustawicznego został opublikowany m.in. w „Gazecie Lekarskiej” i życzliwie przyjęty przez środowisko lekarskie. Projekt ten stał się następnie podstawą rozporządzenia ministra zdrowia, wprowadzającego system obowiązkowego ustawicznego doskonalenia zawodowego wszystkich lekarzy przez cały okres aktywności zawodowej.
Profesor Janusz Stefan Wasyluk za swoją pracę naukową i dydaktyczną otrzymał wiele nagród indywidualnych i zespołowych. Jest laureatem licznych nagród naukowych i dydaktycznych Ministra Zdrowia oraz Rady Naukowej przy Ministrze Zdrowia.
Jest odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2005), Złotym Krzyżem Zasługi (1979), Odznaką za Wzorową Pracę w Służbie Zdrowia (1980), Medalem Alberta Schweitzera World Academy of Medicine (1996).
W okresie swojej długoletniej działalności profesor Janusz Wasyluk opublikował wiele prac naukowych. Ma w dorobku 194 publikacje, 5 książek, w tym także pozycje dydaktyczne, takie jak Zarys dydaktyki medycznej i Podręcznik dydaktyki medycznej. Były to pierwsze podręczniki metodologii medycznego kształcenia podyplomowego.
Wielokrotnie występował na konferencjach krajowych i zagranicznych; był organizatorem licznych kursów i warsztatów dydaktycznych. Na szczególną uwagę zasługują warsztaty dydaktyczne organizowane z pełnomocnictwa ministra zdrowia dla dziekanów, profesorów, docentów uczelni medycznych, m.in. w Radziejowicach, Białymstoku, Wenecji, Bełchatowie, Wrocławiu i Łodzi. Uczestniczył w nich jako wykładowca m.in. prof. Jean J. Gilbert, dyrektor światowego programu kształcenia medycznego WHO, co świadczy o wysokiej randze i poziomie kształcenia na tych warsztatach. Do dzisiaj spotykamy naszych dawnych uczestników warsztatów, którzy z uznaniem je wspominają.
Profesor Janusz Wasyluk jest wybitnym twórcą pedagogiki medycznej w Polsce. Jest współautorem pierwszej edycji programów kształcenia w dawnym systemie specjalizacji I i II stopnia, które były opracowane w unikalnej i nowatorskiej wówczas formie oczekiwanych wyników kształcenia. Jako wieloletni współpracownik i uczeń profesora J. S. Wasyluka mam przyjemność kontynuować naszą wspólną pracę, czego wynikiem jest już druga i aktualnie przygotowywana w CMKP trzecia edycja programów kształcenia dla obecnego systemu jednostopniowych studiów specjalizacyjnych lekarzy i lekarzy dentystów. Chciałbym tutaj podkreślić fakt, że aktualnie polskie programy specjalizacji uznawane są za jedne z najlepszych w Unii Europejskiej.
Zasługą profesora J. S. Wasyluka jest także wprowadzenie egzaminów testowych do dydaktyki podyplomowej, dzisiaj szeroko stosowane do oceny wiedzy lekarzy w wielu specjalnościach.
W okresie pracy zawodowej profesor Janusz Wasyluk był członkiem wielu organizacji i towarzystw naukowych krajowych i zagranicznych. Wymienię tylko kilka najważniejszych:
Komisja ds. Specjalizacji przy Ministrze Zdrowia,
Komitet Społecznych Aspektów Medycyny PAN,
Europejskie Towarzystwo Kształcenia Medycznego (Association of Medical Education in Europe),
Towarzystwo Internistów Polskich,
Polskie Towarzystwo Lekarskie,
Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej i wiele innych.
W Towarzystwie Lekarskim Warszawskim sprawował funkcję prezesa w latach 1994-1995.
Przez ponad 10 lat był redaktorem naczelnym kwartalnika „Problemy Szkolnictwa i Nauk Medycznych”.
Sprawował funkcję prezesa Fundacji „DOCEO” przy CMKP , wspomagającej dydaktykę uczelnianą.
Członek założyciel NSZZ „Solidarność” w tej uczelni w 1980 roku.
Profesor Janusz Wasyluk bardzo sobie ceni wartości rodzinne. Żonaty, ma dwoje dorosłych dzieci. Żona, Hanna Antonina, dr hab. med., jest informatykiem medycznym; syn Jaromir Tomasz – lekarzem okulistą, a córka Maja Karolina pracownikiem naukowym Centrum Nauki „Kopernik” w Warszawie.
Myślę, że nie wszyscy Państwo wiedzą, że profesor Janusz Wasyluk ma wspaniałe hobby– z zamiłowaniem maluje pejzaże i portrety. Miałem okazję podziwiać wiele jego prac malarskich. Tworzy we własnym, oryginalnym stylu artystycznym. Tworzy także krótkie formy literackie. Zajął II miejsce w konkursie literackim naszej Izby Lekarskiej. Jest miłośnikiem Pojezierza Mazurskiego, gdzie lubi odpoczywać, i w wolnych chwilach przenosi na płótno piękne mazurskie widoki.
Wielce Szanowny Panie Profesorze! Dla mnie jesteś wzorem lekarza, badacza, nauczyciela akademickiego, którego cechuje wyjątkowa skromność, uczciwość i niezłomne zasady moralne, a także ogromna pracowitość.
Niech mi będzie wolno wyrazić serdeczne podziękowania za wszystko, co uczyniłeś przez lata pracy dla społeczności lekarskiej oraz dla dobrego imienia polskiej medycznej dydaktyki podyplomowej, ale przede wszystkim za to, jakim jesteś człowiekiem: zawsze pomocnym, bezinteresownym i prawym. Pięknie dziękuję”.
Profesor Jerzy Jurkiewicz odczytał tekst dyplomu:
Towarzystwo Lekarskie Warszawskie doceniając wielkość zasług w służbie chorym i potrzebującym przyznaje Januszowi Wasylukowi Medal Augusta Ferdynanda Wolffa, najwyższe odznaczenie Towarzystwa.
Zarząd TLW podjął decyzję o przyznaniu wyróżnienia, które jest przyznawane rzadziej niż medal Augusta Ferdynanda Wolffa. To wyróżnienie przeznaczone jest dla tych członków Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego, którzy w sposób niezwykły, odbiegający nawet od wysokich norm, zapisują się w życiu Towarzystwa.
Tym razem dyplom Diploma Honorificum Prezes wręczył dr Krystynie Podgórskiej i odczytał jego tekst.
Zarząd Towarzystwa na wniosek Prezesa przyznał również dwa medale, zwane Medalem Prezesów. Jest to medal przypominający dwóch wspaniałych warszawskich lekarzy – Włodzimierza Brodowskiego i Ludwika Paszkiewicza. Ten medal jest przyznawany nie tylko wybitnym, zasłużonym lekarzom, ale także przyjaciołom, ludziom, którzy uczynili wiele dla Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego.
„Towarzystwo Lekarskie Warszawskie przyznaje Hannie Stypułkowskiej-Misiurewicz medal Włodzimierza Brodowskiego i Ludwika Paszkiewicza za zasługi”.
Drugi medal został przyznany pani doktor Katarzynie Gellert, bardzo lubianej i otaczanej szacunkiem w naszym najlepszym Kole Medycyny Komunikacyjnej, prowadzonym przez dr Krystynę Podgórską.
„Towarzystwo Lekarskie Warszawskie przyznaje Katarzynie Gizeli Gellert medal Włodzimierza Brodowskiego i Ludwika Paszkiewicza za zasługi”.
„Najmłodsze z naszych różnych odznaczeń– przypomniał Prezes– zostało ustanowione z okazji 190-lecia Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego. Postanowiliśmy wtedy podziękować i uhonorować lekarzy z pierwszej linii frontu. Pomysł ten spotkał się z bardzo ciepłym przyjęciem. Prosimy do nas panią Barbarę Zawirską-Roefler”.
Q.F.F. F.Q.S
NOMINE MODERAMINIS
SOCIETATIS MEDICAE VARSAVIENSIS
GEORGIUS JURKIEWICZ
SCIENTIARIUM MEDICARUM PROFESSOR,
H.T. PRAESES ILLUSTRISSIMUS,
PRAESENTIBUS LITTERIS TESTIFICAMUR
Barbaram Zawirskiej- Roefler
SCIENTIARUM MEDICARUM DOCTOREM,
QUAE DE PROMOVENDA SCIENTIA MEDICA,
DE IUVENIBUS ARTIS MEDICAE STUDIOSIS
INSTITUENDIS ET EDUCANDIS,
DE PUBLICA SANITATE TUENDA ET CONSERVANDA
OPTIME MERITA EST,
HOC HONORIFICO
DIPLOMATE DONATAM ET ADORNATAM ESSE,
IN QUORUM FIDEM HOC DIPLOMA NOSTRA
MANU SUBSCRIPTUM SIGILLO SOCIETATIS
MEDICAE VARSAVIENSIS SANCIENDUM
CURAVIMUS.
DATUM VARSAVIAE, DIE XV MENSIS JUNI
ANNO DOMINI MMXI
Praeses
Jerzy Jurkiewicz
Wyróżnienie takie przyznano też doc. Zuzannie Cichy-Kraśnickiej, uczestniczce Powstania Warszawskiego, słuchaczce Szkoły Zaorskiego, członkini Koła Zaorszczaków. Doktor Kraśnicka jest wspaniałą osobą– powiedział Prezes – życzliwą ludziom, kochającą wszystkich, ale również otoczoną naszym szacunkiem. Nie mogła przybyć tu dzisiaj i odebrać odznaczenia osobiście, przekazuję więc ten dyplom dr. Andrzejowi Zaorskiemu, by wręczył go doc. Kraśnickiej”.
Doktor Zaorski: „Panie Prezesie, proszę Państwa, Zuzanna jest niestety bardzo chora, ale prosiła mnie przez telefon, żeby podziękować za to odznaczenie Panu Prezesowi i tym wszystkim, którzy udzielają pomocy w naszych spotkaniach Zaorszczaków i kombatantów, że ona czuję się tutaj jak w domu i jest dziś myślą z nami”.
Następnie prof. dr hab. n. med. Janusz S. Wasyluk wygłosił wykład pt. „Udział Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego w powstaniach narodowych i zmaganiach o zachowanie tożsamości, samorządności i tradycji patriotycznych”.
Zaproszeni goście wysłuchali koncertu w wykonaniu chóru Okręgowej Izby Lekarskiej.
Po koncercie profesor Janusz Wasyluk – jako redaktor naczelny – zaprezentował najnowszy, 15. tom „Pamiętnika TLW”.
W tym roku oprócz kolejnego tomu „Pamiętnika” wydany został Suplement pt. „Exodus – Służba Zdrowia po Powstaniu Warszawskim”, kończący kilkuletnią edycję wspomnień nadesłanych przez członków TLW i osoby zaprzyjaźnione, dotyczących Powstania Warszawskiego oraz czasu po Powstaniu.
W cyklu Szpitale Warszawskie omówiono działalność Specjalistycznego Szpitala przy ul. Smolnej, Szpitala Bielańskiego oraz Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego.
Wśród artykułów znajdziemy dwa teksty prof. Andrzeja Kierzka – „Otiatryczne dokonania twórcy polskiej okulistyki” i „Bronisław Wilhelm Sawicki (1860-1931) wybitny chirurg warszawski”.
W dziale wspomnień zamieszczono teksty o dr. Romanie Dzierżanowskim oraz dr. Piotrze Szarejce autorstwa mgr Hanny Bojczuk.
Pożółkłe karty stanowią odbitki „Pamiętnika TLW” z roku 1867 i 1902.
W dziale Jubileusze przeczytamy sprawozdanie z Czternastych Wolffian pióra dr Wiesławy Granowskiej, wygłoszony na nich mój wykład pt. „Wybitni członkowie TLW (1945-2010) oraz sprawozdanie dr. Andrzeja Zaorskiego z uroczystości 190-lecia naszego Towarzystwa. Dział ten zamykają wspomnienia dr. Andrzeja Zaorskiego pt. „Okrągła rocznica” o słynnej okupacyjnej Szkole doc. Jana Zaorskiego.
W dziale Kronika dr Adam Czarnecki przedstawia przebieg Walnego Zebrania Sprawozdawczo – Wyborczego TLW, a prof. Jerzy Jurkiewicz Sprawozdanie Prezesa i Zarządu z działalności TLW za rok 2010/2011.
Mgr Hanna Kołodziejska opisała promocję Suplementu, o którym już mówiłem, która odbyła się w Klubie Lekarza 16 marca tego roku.
Aneks zawiera następujące publikacje: Jan Tatoń – „Lekarz i społeczeństwo w XXI wieku”, Jerzy Jurkiewicz – „Cierpienie chorych w doświadczeniu lekarza i pielęgniarki”, Edward Towpik – „Dwa listy Juliana Tuwima do B. i L. Manteufflów, Edward Towpik – recenzja książki Jana Bohdana Glińskiego pt. „Słownik biograficzny lekarzy i farmaceutów ofiar drugiej wojny światowej”, Tadeusz Tołłoczko – „Ius est quod iustum est” i Jan Bohdan Gliński – „25-lecie Sekcji Historycznej PTL”.
Jeśli rok poprzedni cechował się licznymi uroczystościami, upamiętniającymi 200 lat nauczania medycyny na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym, to rok 2010 obchodzony był jako rok jubileuszowy Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego. 190-lecie istnienia TLW uczczono uroczystą sesją w Pałacu Staszica, poprzedzoną Mszą św. w pobliskim kościele Sióstr Wizytek. W czasie uroczystości, uświetnionej obecnością JM. Rektora i członków Senatu WUM, przedstawicieli Naczelnej Rady Lekarskiej, Ministerstwa Zdrowia i innych dostojnych Gości, wielu lekarzy warszawskich otrzymało odznaczenia i pamiątkowe dyplomy, a całość zakończono eleganckim lunchem. Szczegółowe sprawozdanie z tej uroczystości można znaleźć w tym tomie „Pamiętnika”.
Wspomnieniowy charakter miał także wygłoszony przeze mnie wykład na ubiegłorocznych Wolffianach pt. „Wybitni członkowie TLW w minionym 65-leciu (1945-2010)”; wymieniono w nim lekarzy tego okresu szczególnie zasłużonych dla kraju, Towarzystwa i społeczności warszawskiej.
Kończąc, życzę Czytelnikom miłych chwil podczas lektury materiałów zamieszczonych w najnowszym tomie „Pamiętnika TLW”. Dziękuję za uwagę”.
Profesor Jerzy Jurkiewicz podziękował prof. Januszowi Wasylukowi, dr Wiesławie Granowskiej oraz całemu zespołowi redakcyjnemu za czas i trud włożony w przygotowanie tegorocznego „Pamiętnika TLW”.
Zebranym wręczono egzemplarze 15. tomu „Pamiętnika”.
Po oficjalnej części uroczystości goście uczestniczyli w spotkaniu towarzyskim w salach Klubu Lekarza.