<< powrót

Pamiętnik TLW 2015

Od Redakcji

Jerzy KOTOWICZ

Od Redakcji

Szanowni Państwo!

W kwietniu 2014 roku obchodziliśmy 95. rocznicę powstania Polskiego Czerwonego Krzyża. Utworzenie tej organizacji w Polsce było ściśle związane z odzyskaniem niepodległości. Idee humanitarne, a zwłaszcza działalność opiekuńcza nad żołnierzami i powstańcami, miała w Polsce długą tradycję. Wynikała ona z tragicznych losów kraju doświadczonego rozbiorami i walką o niepodległość podczas kolejnych powstań, począwszy od Powstania Kościuszkowskiego. W okresie rozbiorów na terenie Polski działały już wprawdzie organizacje czerwonokrzyskie zaborców: Rosji, Niemiec i Austrii, ale powstanie Polskiego Czerwonego Krzyża było dopiero możliwe po odzyskaniu niepodległości.

W dniu 27 kwietnia 1919 r. odbyło się pierwsze walne zgromadzenie Polskiego Towarzystwa Czerwonego Krzyża (PTCK), na którym uchwalono statut i wybrano Komitet Główny. 14 lipca 1919 r. Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża zarejestrował PTCK jako jedyne w Polsce towarzystwo Czerwonego Krzyża działające na podstawie ratyfikowanej przez rząd Rzeczypospolitej Konwencji Genewskiej. Następnie we wrześniu 1919 r. PTCK zostało przyjęte do Ligi Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Półksiężyca. W tym czasie najważniejszym zadaniem dla PTCK była organizacja pomocy sanitarnej dla tworzącego się wojska polskiego, otoczenie opieką żołnierzy i ich rodzin oraz repatriantów, i innych ofiar wojny. Szkolono kadry, powołano Korpus Sióstr Czerwonego Krzyża, gromadzono sprzęt sanitarny. Z zebranych funduszy otwierano szpitale i przychodnie, noclegownie, punkty żywieniowe. Były to działania, które wydatnie zmniejszyły straty i cierpienia ludzkie podczas wojny z bolszewicką Rosją w latach 1919-1921.

W 1927 r. prezydent RP przyjął patronat i nadał PTCK uprawnienia stowarzyszenia wyższej użyteczności. PTCK zmieniło nazwę na Polski Czerwony Krzyż (PCK).

Od początku PCK opierał działania na pracy wolontariuszy, głównie rekrutujących się z kadry medycznej. W zarządach i innych strukturach PCK byli lekarze, członkowie towarzystw lekarskich, w tym Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego, którzy stanowili trzon organizacji w całym okresie istnienia PCK.

Ogromna rola przypadła PCK w okresie poprzedzającym II wojnę światową i podczas kampanii wrześniowej. Do dyspozycji armii oddano liczne szpitale, stacje pogotowia, stacje krwiodawstwa, samochody i samoloty sanitarne, punkty sanitarno-odżywcze, kuchnie polowe. Otoczono opieką rannych żołnierzy oraz jeńców wojennych. PCK działał nieprzerwanie podczas okupacji hitlerowskiej. Dostarczano paczki żywnościowe i pocztę dla jeńców, także do obozów koncentracyjnych. Przedstawiciele PCK brali udział w pierwszej misji badania faktów dotyczących zbrodni katyńskiej. Przed wybuchem Powstania Warszawskiego szkolono sanitariuszki, gromadzono środki opatrunkowe. Podczas Powstania organizowano szpitale polowe, punkty opatrunkowe i żywieniowe, obejmowano opieką zarówno powstańców, jak i ludność cywilną.

Po wyzwoleniu PCK stał się organizacją masową, ale majątek organizacji znacjonalizowano, zamknięto konta finansowe. Ocalałe z pożogi wojennej szpitale i sanatoria PCK, stacje krwiodawstwa i stacje pogotowia ratunkowego, przeszły na własność państwa. Z upływem czasu działalność PCK ulegała ograniczaniu. Organizację pozbawiono możliwości pobierania i przetwarzania krwi, pozostawiając jedynie promowanie honorowego krwiodawstwa. Ponadto w okresie przemian ustrojowych PCK stracił armię sióstr i finansowanie ze strony państwa. Nie udało się także odzyskać utraconego podczas wojny i po wojnie majątku. Obecnie PCK, najstarsza, istniejąca nieprzerwanie od 96 lat organizacja humanitarna, działającą na mocy ustawy sejmowej z 1964 r. i statutu zatwierdzanego przez Radę Ministrów, stara się odzyskać dawną pozycję społeczną i finansową.

Tak, jak na początku działalności, również obecnie, wspólne idee i cele leżą u podstawy ścisłej współpracy TLW z PCK, umocnionej jeszcze ostatnio poprzez wspólne utworzenie Ochotniczego Korpusu Opiekuńczego (OKO), powołanego dla roztoczenia opieki nad powstańcami warszawskimi.

Jerzy Kotowicz

Prezes Mazowieckiego Oddziału Okręgowego PCK