Pamiętnik TLW 2007
Dr n. med. Andrzej Zaorski
Kazimierz Łodziński
Dr n. med. Andrzej Zaorski
Urodził się w 1923 roku, w piątym roku odzyskania niepodległości Polski po długich latach rozbiorowej niewoli.
Wychowany w duchu patriotycznym, w rodzinie, gdzie z pokolenia na pokolenie przekazywano tradycje niepodległościowe. Jego życiorys splata się z historią ojczystej ziemi. Pradziadek był chirurgiem w powstaniu styczniowym. Dziadek, doktor medycyny, mieszkaniec Lwowa, walczył o polskość tego miasta. Ojciec, profesor Jan Zaorski, był komendantem szpitala I Brygady Legionów Józefa Piłsudskiego.
W 1939 roku Andrzej miał 16 lat. Kończył Liceum im. Jana Zamoyskiego i aktywnie działał w 2 WDH, z powagą przeżywał przejście Związku Harcerstwa Polskiego w stan konspiracji. W 1943 roku awansował do stanowiska komendanta Żoliborskiej Chorągwi Harcerskiej, Szarych Szeregów. Rok wcześniej rozpoczął tajne studia w Prywatnej Szkole Zawodowej doc. Jana Zaorskiego dla Pomocniczego Personelu Sanitarnego. Szkoła ta, oficjalnie uznana przez okupanta, w istocie realizowała program Wydziału Lekarskiego tajnego Uniwersytetu Warszawskiego.
Andrzej łączył studia medyczne z nauką w tajnej Szkole Podchorażych – „Agrykoli”, uzyskując stopień kaprala podchorążego. W październiku 1943 r. aresztowany, został osadzony w więzieniu na Pawiaku. Szczęśliwie zwolniony, w styczniu 1944 r. rozpoczął praktykę w warszawskim Szpitalu dla Dzieci przy ul. Kopernika 43, pomagając chirurgom. Nabyte umiejętności przydały się wkrótce podczas Powstania Warszawskiego. Szpital podlegał zgrupowaniu „Chrobry II” oraz zgrupowaniu „Krybar”, broniącemu rejonu Powiśla.
Komendant szpitala, prof. Zbigniew Tabeński, wielce sobie cenił udział kolegi Andrzeja, który po zakończeniu działań wojennych zadeklarował kontynuowanie zadań konspiracyjnych w rejonie krakowskim, gdzie znalazł się po powstaniu. Kiedy front przesunął się na zachód, zgłosił się z grupą ochotników do organizacji szpitala w obozie Auschwitz. Nie uchroniło go to przed represjami ze strony nowej władzy. W 1945 roku został aresztowany i skazany na pięć lat więzienia, z uzasadnieniem wyroku: „dążył do obalenia siłą ustroju Polski Ludowej”. Zwolniony w wyniku amnestii, nie mógł znaleźć stałego miejsca pracy w Warszawie. Udało się to w Żyrardowie, gdzie trafił do grona znakomitych chirurgów.
Do Warszawy powrócił w 1954 r., by objąć stanowisko zastępcy ordynatora oddziału chirurgicznego Szpitala Przemienienia Pańskiego. W roku 1956 uzyskał specjalizację II stopnia w zakresie chirurgii. Pomyślnie łączył pracę zawodową z naukową, w szczególności rozpowszechniając oryginalną metodę resekcji żołądka, opracowaną przez Ojca, prof. Jana Zaorskiego. Metoda jest znana jako operacja Rydygiera-Zaorskiego.
Bogatym życiorysem doktora Andrzeja można by obdzielić kilku lekarzy. W jego osobowości ujawniły się wyraźnie czynniki, które określają powołanie, rzetelność, szacunek dla godności człowieka, zwłaszcza chorego. Potwierdziły się opinie i przekonanie, że Kolega Andrzej solidaryzuje się z tymi, którzy uważają, że pierwszym prawem człowieka jest jego prawo do życia.
W 1961 roku został wysłany przez Ministerstwo Zdrowia i Polityki Społecznej oraz przez WHO do Afryki, do Konga Kinszasi, gdzie trwały walki plemienne, a poza urazami miejscową ludność niszczyły malaria, śpiączka, trąd. W afrykańskim szpitalu, liczącym 240 łóżek, dr Zaorski pracował dwa lata.
Po powrocie do kraju otrzymał etat w klinice prof. Jana Nielubowicza. W 1965 roku uzyskał stopień doktora nauk medycznych, po przygotowaniu rozprawy na temat leczenia chirurgicznego stopy cukrzycowej.
W 1973 roku został mianowany dyrektorem Centralnego Szpitala Klinicznego przy ul. Banacha w Warszawie. Do jego zadań należało m.in. przewodniczenie komisji oceny sprzętu medycznego, konsultacji Biura Projektów Służby Zdrowia i Poradni Kombatanckiej.
Liczne zajęcia nie przeszkodziły mu w zorganizowaniu grupy absolwentów konspiracyjnej medycyny – Szkoły doc. Jana Zaorskiego. Pozwoliło to na odnowienie znajomości i przyjaźni koleżeńskich, posłużyło wzajemnej pomocy, opracowaniom historycznym, które przyniosły owoc w postaci wydawnictw Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego na temat pracy i walki sanitariatu Armii Krajowej.
Szczególne podziękowanie i wdzięczność zyskał Kolega Andrzej po zorganizowaniu rocznic 50-lecia i 55-lecia Szkoły Zaorskiego. Uczcił i utrwalił tym samym pamięć olbrzymiego wysiłku grona profesorów i młodej generacji medyków, która po wojnie nie przestała pełnić swego posłannictwa. To nie tylko siła fizyczna, lecz także kultura doprowadziły do oswobodzenia Kraju. Losy medycyny są związane z losami kultury. Broniąc jej społeczeństwo przeciwstawiało się niszczeniu polskości przez okupanta.
W uznaniu zasług i działalności dr. n. med. Andrzeja Zaorskiego Towarzystwo Lekarskie Warszawskie przyznało mu swoje najwyższe odznaczenie – medal A.F.Wolffa, pewne, że jeszcze nie raz zaskoczy nas Kolega Andrzej, pokazując, jak w każdej sytuacji można służyć swojej Ojczyźnie.