Powstanie Warszawskie i Medycyna tom I

Biogramy: Witold Janusz Rudowski

Biogramy:

Witold Janusz Rudowski

Urodzony 17 VII 1918 r. w Piotrkowie Trybunalskim, syn Maksymiliana, prawnika i Stefanii Piltz. Ukończył gimnazjum i liceum im. Adama Mickiewicza w Warszawie w 1936 r. (dawniej Emiliana Konopczyńskiego). W latach szkolnych należał do 3. Warszawskiej Drużyny Harcerskiej im. X. Józefa Poniatowskiego i odbył przysposobienie wojskowe w 36. pp. Legii Akademickiej w Warszawie. W 1936 r. po zdaniu egzaminu wstępnego został  przyjęty został na Wydział Lekarski Uniwersytetu Warszawskiego. W 1937 r. wstąpił do Ligi Międzynarodowego Zrzeszenia Studentów, dzięki czemu uzyskał możliwości klinicznej praktyki i szkolenia w szpitalach w Berlinie i Budapeszcie w okresach letnich. Do czerwca 1939 r. zaliczył trzy lata studiów. Podczas pobytu w Jugosławii w 1939 r., na wieść o mobilizacji w kraju w dniu 31 VIII 1939 powrócił do Warszawy.

1 września 1939 r. ochotniczo zgłosił się do szpitala Dzieciątka Jezus w Warszawie. 8 IX oddział wraz z częścią zespołu chirurgicznego został skierowany do Zapasowej Kadry Sanitarnej przy  ul. Powązkowskiej, następnie 9 IX przesłany transportem do DOKP 2 w Lublinie i przydzielony do szpitala nr 20, którego rozwinięcie planowano we Lwowie. Po ciężkim bombardowaniu Lublina wraz z zespołem lekarzy służby sanitarnej 38. i 12. DP przebył drogę odwrotu Kraśnik – Janów Lubelski – Biłgoraj – Tomaszów Lubelski, następnie przydzielony do służby sanitarnej armii Małopolska, ewakuując rannych przez Bełżec – lasy Hrebenne – Rawę Ruską do Lwowa, który osiągnięto 19 IX. Tutaj, wraz z zespołem, przydzielony został do szpitala wojennego w Politechnice Lwowskiej, którego komendantem był doc. dr Adam Gruca. W pierwszych dniach października jako ochotnik został zwolniony ze szpitala i natychmiast postanowił wrócić do Warszawy.

Po przejściu linii demarkacyjnej w Jarosławiu nad Sanem, przez Hrubieszów – Zamość – Lublin – Garwolin, 12 X 1939 r. znalazł się w Warszawie. Będąc już po trzecim roku studiów, rozpoczął starania o ich kontynuację w warunkach konspiracyjnych, ponieważ władze okupacyjne zamknęły wszystkie wyższe uczelnie. Podjął zorganizowane dzięki życzliwości i odwadze grona profesorów Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego tajne studia medyczne, które ukończył 15 VI 1943 r. i z tą datą po zakończeniu wojny otrzymał dyplom lekarza.

W okresie studiów był poszukiwany przez gestapo (przez trzy miesiące w 1941 r.) w związku z aresztowaniem Felicjana Lotha i wielu członków dawnego Zarządu Koła Medyków. Z chwilą ukończenia studiów został mianowany młodszym asystentem II Oddziału Chirurgicznego Szpitala Dzieciątka Jezus i prócz pracy klinicznej prowadził również seminaria i ćwiczenia ze studentami Wydziału Lekarskiego UW, Uniwersytetu Ziem Zachodnich i tzw. Szkoły J. Zaorskiego do wybuchu Powstania Warszawskiego. Za studia i udział w pracach  Tajnego Uniwersytetu Warszawskiego otrzymał po wojnie 8 VII 1983 r. doktorat honoris causa uniwersytetu w Edynburgu, w którym w okresie wojny mieścił się Polski Wydział Lekarski.

Równolegle ze studiami na tajnym Uniwersytecie Warszawskim rozpoczął działalność w ZWZ, a następnie w Armii Krajowej. Do ściśle wojskowej służby sanitarnej został wprowadzony przez kpt. lekarza Mieczysława Ropka (Miecio, Mietek), naczelnego lekarza 36. pp. Legii Akademickiej, wychowanka Szkoły Podchorążych Sanitarnych w Warszawie. Zaprzysiężony został 22 XII 1941 r. przez dr. med. Bonawenturę Kamińskiego (ps. Judex), późniejszego szefa sanitarnego AK obwodu XXVI/VI Praga, w jego mieszkaniu, przy ul. Niecałej 6 . Bonawentura Kamiński został aresztowany w 1942 r. i rozstrzelany. Jego miejsce jako szefa sanitarnego XXVI/VI obwodu Praga objął kpt. lek. Mieczysław Ropek (Mietek).

W początkowym okresie swej służby w Armii Krajowej (I 1942 r.) został przydzielony do KG AK i otrzymał zadanie nawiązania łączności między Komendą a dyrekcją dużego szpitala w Śródmieściu, zorganizowania szkolenia sanitarnego w zakresie chirurgii wojennej i zasad udzielania pierwszej pomocy wśród pielęgniarek i żeńskich drużyn harcerskich. W tym celu podjął wykłady w Warszawskiej Szkole Pielęgniarek przy ul. Koszykowej, a także na terenie Szpitala Dzieciątka Jezus w II Oddziale Chirurgicznym. Do dalszych zadań należało gromadzenie i przechowywanie środków opatrunkowych, narzędzi i materiałów chirurgiczych oraz leków niezbędnych do udzielania pomocy w przypadkach zranień. W znacznej większości środki te otrzymywał z apteki mgr. K. Potockiego w Al. Jerozolimskich. W późniejszym okresie (1943 r.) zabezpieczał pod względem specjalistycznej pomocy chirurgicznej w akcjach zbrojnych Kedywu KG AK. Udzielał pomocy chirurgicznej po akcjach zbrojnych żołnierzom bat. Parasol, leczył rannych pracowników tajnych zakładów wydawniczych. Zadania te wykonywał częściowo w warunkach szpitalnych, a niejednokrotnie w zaimprowizowanych warunkach domowych (np. przeprowadził poważną i skuteczną operację chirurgiczną likwidującą całkowite porażenie i niedowład u Bruna, żołnierza bat. Parasol z raną postrzałową czaszki w czasie akcji na Stamma, SS–Hauptsturmfürhera, szefa wydziału IV urzędu dowódcy policji bezpieczeństwa dystryktu warszawskiego). W realizacji tych zadań współpracował z dr. Cyprianem Sadowskim (Skibą), szefem służby sanitarnej Kedywu KG AK i wybranymi członkami zespołu II Oddziału Chirurgicznego Szpitala Dzieciątka Jezus w Warszawie.

W czasie Powstania Warszawskiego udzielał pomocy rannym żołnierzom. Brał czynny udział w ewakuacji Szpitala Dzieciątka Jezus ratując rannych i chorych, mienie szpitala, księgozbiory. Ostatnie etapy ewakuacji przypadały na 5, 7 i 9 X 1944 r. Przydzielony do Szpitala Wolskiego w Podkowie Leśnej, jako ordynator ewakuowanego Oddziału Chirurgicznego, udzielał pomocy rannym żołnierzom AK i wystawiał setki fikcyjnych zwolnień, ratujących przed wywózką do obozu. W listopadzie 1944 r. został zatrzymany przez gestapo i wysłany do obozu przymusowej pracy (Schwart Zwangs – Arbeitslager) w Soblówce k. Żywca. Zwolnienie w końcu grudnia 1944 r. zawdzięczał wybuchowi w baraku SS i udzieleniu pomocy chirurgicznej rannym grenadierom SS (raport w archiwum WR).

Po powrocie do Warszawy w 1945 r. rozpoczął pracę w Szpitalu Dzieciątka Jezus, początkowo w oddziale chirurgii ogólnej, a w latach 1945–1947 w klinice neurochirurgii pod kierunkiem doc. Choróbskiego. W lutym 1947 r. uzyskał stopień naukowy doktora medycyny na Uniwersytecie Warszawskim. W 1948 r. rozpoczął pracę w I Klinice Uniwersytetu Warszawskiego pod kierownictwem prof. dr. T. Butkiewicza, zajmując kolejno stanowiska asystenta, st. asystenta i adiunkta kliniki.

W 1952 r. habilitował się. Praca habilitacyjna jest pierwszym porównawczym studium metod profilaktyki przeciwzakrzepowej heparyny i blokad nowokainowych. Stopień docenta uzyskał w 1954 r. W 1958 r. został zatrudniony w Instytucie Onkologii im. Marii Skłodowskiej–Curie w Warszawie pod kierunkiem doc. L. Manteuffla, a następnie doc. T. Koszarowskiego. Pracował jako chirurg i pracownik nauki oraz sekretarz naukowy Instytutu. Ponadto był redaktorem kwartalnika „Nowotwory” do 1961 r. Uzyskał tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego. Objął oddział chirurgii ogólnej Szpitala Wojewódzkiego w Warszawie. Prowadził ten oddział do 1964 r. i pełnił obowiązki konsultanta wojewódzkiego na województwo warszawskie. W 1964 r., po nagłej śmierci dyrektora doc. dr A. Trojanowskiego, został powołany na stanowisko dyrektora i kierownika Kliniki Chirurgicznej Instytutu Hematologii w Warszawie. Obowiązki te pełnił nieprzerwanie do przejścia na emeryturę w październiku 1988 r.

W latach 1964–1988 zajmował się działalnością naukowo–badawczą, kliniczną i dydaktyczną. Stworzył także własną szkolę chirurgiczną (ośmiu uczniów uzyskało tytuł naukowy profesora). Sam uzyskał tytuł profesora zwyczajnego w 1970 r. Ogłosił drukiem ponad 500 prac w czasopismach krajowych i renomowanych czasopismach zagranicznych, trzy książki ukazały się w druku, wydane przez oficyny wydawnicze w USA: „Burns: Therapy and Research” (John Hopkins University Press, Baltimore 1976), „Disorders of Hemostasis in Surgery” (University Press Hannover, New Hampshire 1977) oraz „Surgery of the Spleen” (National Library of Medicine, Bethesda 1987).

Zmarł 10 IX 2001 r.

opr. A. Danysz